INTERVIEW // Wat vinden jullie van de Nederlandse zorgsector? Om daar achter te komen gaan we het gesprek aan met professionals op verschillende posities en uit verschillende sectoren in de zorg. Mark Vervuurt is orthopedagoog/GZ-psycholoog en projectleider eHealth bij ASVZ. In dit interview vertelt hij over werken in de zorg, de uitdagingen in de zorgsector en zijn visie op de toekomst van zorg.
ASVZ is een organisatie voor zorg- en dienstverlening aan mensen met een verstandelijke beperking. Meer dan 5000 medewerkers zetten zich samen met ruim 1200 vrijwilligers in voor ongeveer 5000 cliënten. Dat kunnen (jong) volwassenen zijn, ouderen, kinderen of het hele gezin.
‘Om iets los te laten moet je het eerst echt vastpakken.’
‘Ik maakte de keuze voor de zorgsector al in 1990. Het werken als behandelaar – destijds creatief therapeut – is een hele boeiende baan. Ik mag even meelopen in het levensverhaal van mensen en kan daar zelfs een beetje in regisseren. Werken in de zorg geeft de gelegenheid om in direct contact, betekenisvol met mensen te werken. Daarin groei je ook persoonlijk, door de feedback die je altijd krijgt in de ontmoeting. Het is complex en geen dag is hetzelfde. Zo gaf iemand die ik in behandeling had me bij afsluiting spontaan een ferme omhelzing en zei: ‘dank je broeder’. Het was een man die bij het eerste gesprek zei: ik durf geen contact aan en al zeker niet met mannen.’
‘Minder mooi aan de zorg is dat het op grote lijnen op organisatie- en maatschappijniveau soms erg lang duurt voor er daadwerkelijk veranderingen plaatsvinden. Dat heeft te maken met een natuurlijke weerstand tegen verandering bij mensen in het algemeen, maar vooral met een nog steeds te beheersmatige insteek vanuit de wetgever. Men zou veel meer moeten vertrouwen op de professionaliteit van zorgverleners, inhoudelijke verantwoording en de kracht van oplossingen. Dan kan volgens mij enorm bespaard worden op bureaucratie en regelwerk. Nu zijn hele afdelingen opgetuigd bij zorgorganisaties om de ingewikkelde en verschillende voorwaarden van zorgindicaties van gemeentes, zorgkantoor en zorgverzekeraar te behappen. En in de praktijk blijkt dat het zelfs dan nog vaak misgaat, omdat het hele indicatie- en verantwoordingsproces veel te ingewikkeld en complex is gemaakt. Verschrikkelijk.’
Actueel in de sector en bij ASVZ
‘Momenteel kom ik in mijn sector de thema’s positieve psychologie en de kracht van relaties veel tegen. Daarnaast is er ook meer aandacht voor richtlijnen – ontwikkeld vanuit gedegen ervaring – die houvast geven bij de over het algemeen hele complexe problematiek. Wanneer ik vooruit kijk naar de komende jaren zal een van de grootste uitdagingen zijn om alle mooie initiatieven die we hebben op gebied van zorgtechnologie ook daadwerkelijk beter met en op de werkvloer geïmplementeerd te krijgen. De visie op digitale inclusie is dan niet alleen mooi om naar te kijken op papier, maar echt voelbaar en zichtbaar.’
‘Bij ASVZ hebben we al een aantal mooie innovatieprojecten doorgevoerd in de afgelopen tijd. Zo hebben we een makkelijke uitleen van zorgtechnologie opgezet voor laagdrempelige praktische digitale inclusie – met meer dan 200 middelen. Ten behoeve van de eigen regie van cliënten zetten we ook informatieschermen in, wat we dit jaar opschalen naar 30% van de ruim 300 woningen. Ook kunnen cliënten 24/7 een beroep doen op begeleiding via beeldzorg. De kennis en expertise van medewerkers, cliënten en andere betrokkenen over toepassingen zorgtechnologie groeit sterk en maakt minder afhankelijk van de leverancier. Cliënten en medewerkers maken al goed gebruik van de mogelijkheden we krijgen enthousiaste reacties. We staan, in samenwerking met expertisenetwerk e-LVB, aan de start van de ontwikkeling van een app voor het bevorderen van gezondheid bij mensen met een licht verstandelijke beperking en hun begeleiders. Met als uitgangspunt de positieve psychologie. Ik kijk heel erg uit naar deze toepassing, het wordt een praktische laagdrempelige aanpak en richtlijn ineen.’
De toekomst van zorg
‘We kunnen in de Nederlandse zorg nog veel winst behalen op het gebied van kwaliteit door samenwerking van verschillende expertises en sectoren meer te faciliteren en door vertrouwen en inhoudelijke professionaliteit voorop te stellen! De organisatie van de toekomst kenmerkt zich volgens mij als een soort gemeenschap, waarin ieders talenten en mogelijkheden veel nadrukkelijker tot uitdrukking komen in groei naar anders. Gelijkwaardige samenwerking en kennisdeling (in plaats van aanbodgericht werken) staan dan voorop en zorgtechnologie kan dat ondersteunen. Ik verwacht vooral veel van online platforms en de inzet van gebruiksvriendelijke software en hardware waardoor samenwerking en communicatie steeds laagdrempeliger worden en beter passen bij de mogelijkheden van betrokkenen.’
‘We gaan naar steeds meer participatie en gelijkwaardigheid, waarbij de menselijke maat centraal staat. Zorg vindt plaats in samenspraak, waarbij de regie meer bij de cliënt ligt. Dan sluit je beter aan op de werkelijkheid en het vermogen van de cliënt. Hier schreef ik ook een boek over. Door professionals meer ruimte te geven voor samenwerking (zoals door intervisie) en kennisdelen, krijg je ook een beter beeld. Betrek daar ook hogescholen en universiteiten bij om dit te ondersteunen, waarbij zij op hun beurt weer leren van de actuele praktijk. Ook goede monitoring van ingezette zorg is nodig. Dan kun je namelijk leren van de geschiedenis van een zorgtraject. En dan bedoel ik ook monitoring van jezelf als professional, dus maak tijd voor zelfreflectie en ethische gesprekken. Leren doe je een leven lang!’
Advies aan de minister en de Secretaris-Generaal van VWS
‘Alle verschillende wetten ten aanzien van langdurige zorg (WLZ), begeleiding (WMO) en zorgverzekeringswet leveren veel gedoe en bureaucratie op. Hoe moeten we dat anders aanpakken? Dat is ingewikkeld, maar in ieder geval moet het uitgangspunt zijn: een open en inhoudelijke blik op kwaliteit (en zin) van leven van een mens en wat daarvoor nodig is. Als je meer zelfkennis hebt en inzicht in je eigen vaardigheden, dan kun je professioneel en eigenwijs omgaan met protocollen en richtlijnen. In het hier en nu zijn – in contact (present) – is essentieel. Daarnaast, zoals ik al noemde: de zorg moet naar gelijkwaardige samenwerking en optimale kennisdeling. Iedereen participeert daarin met zijn of haar kennis en talenten. Positief naar een zinvol leven!’
Deze video inspireert Mark
‘Ik vind het interview van Zomergasten met Glenn Hellberg heel mooi. Gaat over je durven laten raken en over inclusie en gelijkwaardigheid. Zo wezenlijk voor de ontmoeting tussen mensen.’
