Henny van Lienden verdiende zijn sporen onder meer bij de Hogeschool Utrecht, de Hogeschool Arnhem en Nijmegen, het STOC en de Universiteit van Amsterdam. Hij is al lange tijd geïnteresseerd in de rol die geld speelt in de zorg. Geld is in eerste instantie een middel om ervoor te zorgen dat goede zorg kan worden geleverd. Maar soms lijkt het erop dat geld ook in de zorg een doel op zichzelf is geworden. In zijn reeks columns vraagt hij zich af of we waar voor ons geld krijgen.
Een man ligt gewond op straat, er zijn wel mensen die dat zien, maar ze lopen door. Totdat er een vreemdeling langskomt en de gewonde man naar veilige plek brengt waar hij verzorgd kan worden. De vreemdeling geeft wat geld aan degenen die de gewonde gaan verzorgen, de man wordt weer beter, het leed is geleden.
Dit is de ideale situatie die we vaak voor ogen hebben, als we denken aan het zorgen voor anderen, als we denken aan zorg in zijn algemeenheid. Er is het een of andere lichamelijke probleem, het wordt opgelost. De ene mens zorgt voor de ander. Geld speelt daarin eigenlijk geen rol. Eeuwenlang is door mensen voor andere mensen gezorgd. De medemens moest verzorgd worden en het was niet ethisch om daar geld aan te willen verdienen of daar zelf beter van te willen worden. Maar de tijden zijn veranderd.
Het zorgen voor anderen is een beroep geworden, mensen verdienen daar hun geld mee. En we vinden tegenwoordig dat het salaris dat ermee verdiend wordt niet lager hoeft te zijn dan dat van mensen die ergens anders werken. Nog steeds vinden we dat iedereen die zorg nodig heeft, verzorgd moet worden, de benodigde zorg moet krijgen. Maar ja, waar komt het geld daarvoor dan vandaan?
In Nederland heeft de overheid zich belast met de opdracht te zorgen voor voldoende geld om de zorg te betalen. En die oplossing zit hem natuurlijk in het vragen van een bijdrage aan iedereen die een inkomen heeft, die bijdrage heet premie of belasting. En het betalen van premies of belasting doen we niet graag, dus is het verplicht. Je kunt er niet onderuit. Of je nu ziek bent of niet, je moet meebetalen. Dat is solidariteit, ethisch verantwoord, op die manier zorgen we nog steeds met zijn allen voor elkaar.
Natuurlijk is er kritiek op het systeem. Je kunt vinden dat de overheid voor te weinig zorg wil betalen, dat is een veel gehoorde opvatting. Maar gedachteloos alles maar betalen ligt ook weer niet voor de hand. Want uiteindelijk moeten we als burgers die steeds oplopende rekening zélf betalen. Geld uitgeven voor zorg die eigenlijk niet nodig is, dat is niet ethisch, want dat geld is dan niet meer beschikbaar voor zorg die wel nodig is.
In het voorbeeld hierboven gaat het natuurlijk om het mooie Bijbelse verhaal van de barmhartige Samaritaan, in die tijd was het niet ethisch om het over geld te hebben als je anderen verzorgde. Volgens mij is het tegenwoordig onethisch om het níet over geld te hebben, als het over zorg gaat. Want helaas, in de zorg speelt geld altijd een rol. Dat is misschien niet leuk en het zou plezieriger zijn als het niet zo was, maar zo is het nu eenmaal. Misschien had de titel van deze column dus beter kunnen luiden:
Zorgen voor anderen kost geld
