De Wiedenhof is een nieuwe en innovatieve locatie van zorgorganisatie Livio. Livio is werkzaam op het gebied van zorg, wonen en gezondheid in de regio Enschede, zorg aan huis, verpleeghuiszorg en reguliere zorg in meer beschermde woonvormen, alsmede de zorg voor lichamelijk gehandicapten. Met De Wiedenhof heeft Livio een power house aan innovaties in huis: het is het meest innovatieve, duurzame en circulaire gebouw van de sector met daarin allerlei geavanceerde concepten zoals logistiek met afkoppelpunten die de bewoners niet meer in hun privacy storen, de inzet van robots voor logistiek, beleeftuinen, communicatiemiddelen en domotica. Daarnaast zijn door oog te houden voor wat de cliënt echt van belang vindt, een groot aantal praktische veranderingen doorgevoerd. Het zijn vaak kleine, simpele dingen die weinig kosten, maar een grote impact hebben. Deze combinatie van conceptuele vooruitstrevendheid en koppeling naar de praktijk van alledag geeft De Wiedenhof een blik op de ouderenzorg van de toekomst. Paul Scholten, manager facilitair bedrijf bij Livio, heeft bij de ontwikkeling van De Wiedenhof een centrale rol gespeeld. Een goede aanleiding voor een interview met hem.
Wat zijn op het ogenblik de belangrijkste onderwerpen die in de sector spelen?
Er speelt in onze sector een groot aantal ontwikkelingen. We lopen ze even langs.
- Allereerst is in de komende jaren sprake van een dubbele vergrijzing plus een verzwaring van de zorgvraag van cliënten; de meeste cliënten zullen afhankelijk zijn van verpleeghuiszorg. Dit heeft een grote impact op zorgorganisaties.
- Parallel daaraan blijven de problemen op het gebied van de instroom van personeel bestaan en beperkt het personeelstekort de noodzakelijke groei.
- Er komt steeds meer nadruk op duurzaamheid, en dan niet de klassieke duurzaamheid maar de ‘social return on investment’, in lokale termen ‘naboarschap’. Het gaat om het leefbaar houden van de wijken en de rol die zorgorganisaties daarin spelen, bijvoorbeeld door van grootleverancier over te stappen op de plaatselijke ondernemer.
- Technologie gaat een steeds belangrijkere rol spelen en is steeds beter in staat om op het gebied van ondersteuning hulp te bieden. Er zijn grote innovaties van hulpmiddelen te verwachten. De technologie wordt steeds makkelijker in het gebruik waardoor bijvoorbeeld op het gebied van communicatie afstand veel minder dan in het verleden een rol speelt.
- Ook zal op een andere wijze worden gecommuniceerd: er wordt steeds meer met mood boards en filmpjes gewerkt: visueel komt de boodschap nu eenmaal beter en sneller over – zeker voor bewoners van verpleeghuizen – dan op papier.
- Beeld- en spraaktechnologieën voor de alledaagse communicatie worden om diezelfde redenen ook steeds belangrijker.
- Dagbesteding krijgt andere vormen en richten zich meer op verdieping met activiteiten als yoga en mindfulness. De reden hiervoor is dat de ouderen steeds hoger opgeleid zijn en over steeds meer geld beschikken, ze beter met techniek kunnen omgaan en zelf in control willen blijven. De nadruk komt te liggen op op beleving gerichte vormen van zorg, waarbij het vooral gaat om het gevoel dat je hierbij krijgt, want dat levert in de ogen van de cliënten meerwaarde en is onbetaalbaar.
- Allerlei ketens worden steeds meer geïntegreerd en op elkaar afgestemd, waardoor Just In Time leveringen per cliënt mogelijk worden. Er wordt rondom logistiek ook steeds meer door concullega’s samengewerkt: in plaats van dat de auto’s van de verschillende organisaties achter elkaar door de wijk rijden, kun je beter samen een auto vullen. Een en ander laat onverlet dat het moeilijk blijft om kleinschaligheid in wonen rendabel te maken.
De overheid trekt zich steeds verder terug, waardoor de verantwoordelijkheid voor het vangnet steeds meer bij zorgorganisaties komt te liggen: zij worden het vangnet.
Welke aansprekende innovaties hebben de afgelopen periode gespeeld?
We hebben ons bij de innovaties onder andere gericht op de indeling, duurzaamheid en circulariteit van het gebouw, de logistieke concepten en de technische ondersteuning daarvan, domotica en communicatiemiddelen. Bij dit alles speelt telkens ons uitgangspunt: maak je visie klein en vertaal deze naar het operationele niveau. En als het om kaders gaat: hanteer globale kaders en laat mensen deze zelf invullen. Kijk naar de Franse tolpoorten. Daar gebeuren ook nooit ongelukken omdat iedereen in staat is zijn plaats op de snelweg te vinden en daarbij rekening te houden met zijn medeweggebruikers.
Welke leerpunten hebben deze innovaties opgeleverd?
Een van de grote leerpunten is geweest dat het hem vaak in de kleine, simpele dingen zit, die weinig kosten. Zo serveren wij ontbijtjes à la IKEA-prijzen en organiseren softijsmiddagen voor kinderen: je haalt er mensen mee binnen, verbindt families en maakt het daarmee gezellig. Net als dat soep en koffie bij ons gratis is: kost niks en levert veel op in termen van bijvoorbeeld geuk en tevredenheid van bewoners. Wat ook goed werkt en wat de bewoners de mogelijkheid geeft te laten zien welke kernkwaliteiten ze hebben, is bijvoorbeeld een moestuin expres niet goed aanleggen: binnen de kortste keren bemoeit iedereen zich er mee en dat is juist de bedoeling.
Daarnaast bestaan de volgende leerpunten:
- Zoals gezegd zijn de meest essentiële zaken eenvoudige te regelen en kosten weinig.
- Het visualiseren van de visie richting klant, medewerker en leverancier maakt dat ze zich kunnen inleven en gaan meedenken met het concept en zich daardoor medeverantwoordelijk gaan voelen.
- Leveranciers hebben in de aanbesteding kunnen meedenken over een totaalconcept: levering plus onderhoud gedurende de levensduur. Ze moesten een balans vinden tussen de kwaliteit van het geleverde materiaal en de noodzaak tot onderhoud. Dat heeft tot betere, meer op onze wensen toegespitste producten opgeleverd.
- We hebben lang gedaan over het logistieke concept helder krijgen, oftewel de looplijnen en de distributie. Niet iedereen was even snel in het denken, dus dat heeft behoorlijk wat aandacht gekost. We hadden in dat kader ook meer innovatief vermogen van onze leveranciers verwacht.
- Het betrekken van de buurt bij met name de tuinen bleek een aandachtspunt: er bestaat spanning tussen de openheid die we naar de omgeving nastreven en de noodzakelijke veiligheid voor onze bewoners, bijvoorbeeld door insluipers te voorkomen.
- Er is gebruik gemaakt van de nodige stimuleringsgelden waarbij men er rekening mee moet houden dat de ondersteuning vanuit deze regelingen in de loop der tijd afneemt. Hierdoor moet men dus op zoek naar structurele financiering.
- Er valt veel kennis te halen bij de diverse zorginnovatieplatforms van de overheid.
- Er is veel te leren van het bedrijfsleven zoals de hospitality branche, bouw, logistiek. En dan niet alleen op het gebied van het primaire proces maar ook van ziekteverzuim et cetera.
Welke kennis zou uw organisatie graag willen delen?
We willen alle kennis rondom De Wiedenhof met de rest van de sector delen. Elke organisatie is anders maar een aantal zaken dat wij ontwikkeld hebben, kan zonder meer worden overgenomen, dan wel leiden tot inspiratie.
Wat vindt u de belangrijkste uitdagingen voor de komende periode?
Goede zorg kunnen leveren aan een steeds zwaardere doelgroep met steeds minder mensen is de grootste uitdaging voor de toekomst. De technologie moet de ontstane lacunes opvullen. Aan de andere kant zal de cliënt meer te besteden hebben en dus meer in regie willen blijven en meer zelf keuzes willen en kunnen maken. Big data maakt het mogelijk om een beeld van de toekomst te krijgen doordat we prognoses op basis van leefpatronen kunnen maken. Die kunnen ons helpen bij het in een vroeg stadium aanpassen van onze organisatie en voorzieningen.
Welke ambities heeft uw organisatie voor de komende periode?
We willen koploper blijven in onze sector door te luisteren naar de cliënt en creatief om te gaan met de mogelijkheden die er zijn. Onze leveranciers spelen een cruciale rol om onze ideeën naar de werkelijkheid te vertalen. Meer specifiek willen we een betere koppeling tussen cliënt en technologie tot stand brengen. Daarnaast willen we bijvoorbeeld ook onze samenwerking met het ROC verdiepen: leerlingen kunnen een ondernemingsplan schrijven en dan twee jaar als startup bij ons op de locatie ruimte krijgen. Op deze wijze krijgen we veel innovaties binnen. Daarnaast denken studenten van de Hogeschool Saxion mee in projectgroepen en bij bouwprojecten als de Wiedenhof, en geven ze mede richting geven aan de inrichtingsconcepten. Zo blijven we verfrissende ideeën houden.
Met welke resultaten is uw organisatie tevreden?
We zijn tevreden als de cliënt tevreden is. Dat wil zeggen dat we met innovatieve concepten en praktische toepassingen van bestaande technologieën blijven inspelen op de veranderende zorgvraag van steeds kritischer cliënten.
