In de zorg voor mensen met een ernstige of matige verstandelijke beperking en moeilijk verstaanbaar gedrag is geregeld sprake van vastlopende situaties. Hoewel er veel specifieke methodieken en werkwijzen zijn ontwikkeld, en de zorgprofessionals vaak met veel doorzettingsvermogen te werk gaan, lukt het niet altijd om de mensen om wie het gaat op een bevredigende manier te ondersteunen. De perspectieven op hoe we met hen moeten omgaan worden gedomineerd door een ‘focus op wat mis kan gaan’ (gefaciliteerd door protocollen en routines). Deze perspectieven worden weinig uitgedaagd en verrijkt, deels door een hoog personeelsverloop en daarmee het gebrek aan stabiliteit en groei van relaties. Er is weinig ruimte voor handelen op basis van persoonlijke, intuïtieve, impliciete, emotionele en morele kennis over interacties met anderen.
Is het misschien tijd om iets geheel anders te proberen?
Is het misschien tijd om de kennis en vaardigheden van buitenstaanders te leren benutten? Om die vraag te onderzoeken vormden het Centrum voor Consulatie en Expertise samen met VUmc Metamedica, de Universiteit voor Humanistiek, zeven zorgaanbieders, opleidingen Social Work en Verpleegkunde en de AVG-opleiding een driejarig samenwerkingsverband.
Verdeeld over zeven zorgaanbieders starten er veertien mensen zonder ervaring in de zorg – maar met relevante kennis en ervaring op andere levensgebieden – als outsider-onderzoeker. Zij lopen twee jaar lang een halve dag per week mee in een casus rondom één hoofdpersoon met moeilijk verstaanbaar gedrag. Zij verbinden zich aan de situatie en de betrokkenen door langdurig te observeren en mee te doen. En als ze daartoe gelegenheid zien, zullen zij ook hun eigen zienswijze en ideeën inbrengen. Gedurende het gehele proces brengen zij over hun observaties en ervaringen verslag uit aan de hoofdonderzoekers. Bij de 14 casussen worden waar mogelijk ook zorgprofessionals-in-opleiding betrokken.
De grote vraag is natuurlijk: wat gaat deze langdurige samenwerking en uitwisseling tussen in- en outsiders opleveren? Zal er iets van de kennis en vaardigheden van de outsider-onderzoekers ingeweven worden in de casus, waardoor de kwaliteit van leven van de veertien hoofdpersonen zal verbeteren? En hoe kunnen we hetgeen we van project WAVE leren benutten in andere zorgsettingen en in het onderwijs? Hoewel we niet weten wat er zal gaan gebeuren, hopen we dat de manier van kijken, naïeve vragen en langdurige betrokkenheid van de outsider-onderzoekers zal zorgen voor meer interacties en interpretaties gebaseerd op interpersoonlijke intuïtieve, impliciete, emotionele en morele kennis.
